Huyền tích về tên gọi thác Ma Hao.
Ai đã từng đến thác Ma Hao dù một lần đều không thể quên được sức hấp dẫn của nó, bởi Thác Ma Hao không chỉ mang một vẻ đẹp tự nhiên, hoang sơ mà nơi đây còn mang trong mình những huyền tích hấp dẫn. Thuyết xưa kể rằng, vào thế kỷ thứ 15, trong một lần nghĩa quân Lam Sơn do Lê Lợi dẫn đầu bị giặc Minh bủa vây phải lui binh lên núi Chí Linh (tức Bù Rinh, hay còn gọi là Pù Rinh, nay thuộc huyện Lang Chánh) để củng cố lực lượng, quân giặc dẫn đàn chó săn hung dữ truy đuổi ráo riết khắp nơi. Lê Lợi và nghĩa quân dẫn theo một chú chó chạy vào núi, quân giặc liên tục đuổi sát phía sau. Khi bị dồn đến chân thác, nghĩa quân Lam Sơn phải mạo hiểm đầm mình vượt thác. Còn chú chó do sức đã kiệt không thể theo được chỉ đứng ngáp. Khi quân giặc đuổi đến, chú chó liền quay lại cắn xé đàn chó của giặc rồi nhảy xuống dòng nước xoáy. Khi quân giặc rút đi, Lê Lợi sai quân tìm xác con chó quý của mình và truyền lệnh chôn cất tử tế. Về sau, Lê Lợi đặt tên cho thác nước đó là thác Má Háo - theo tiếng dân tộc Thái là thác Chó Ngáp. Sau này, người dân địa phương đọc chệch âm thành thác Ma Hao.
* Vẻ đẹp nguyên sơ của thác
Bản Năng Cát Thác Ma Hao nằm trong một vùng đất còn nguyên sơ với rừng nguyên sinh, thực vật phong phú và nhiều giá trị lịch sử, văn hóa đặc sắc của đồng bào Thái. Đến nơi đây, du khách sẽ được ngắm nhìn vẻ đẹp của miền “sơn cước” hiện hữu trong những nếp nhà sàn truyền thống nằm lưng chừng núi với không gian kiến trúc độc đáo, thoáng đãng; được thưởng thức các sản vật đặc trưng như cơm lam, thịt lợn cỏ nướng, chẻo cá và các loại rau rừng, rượu men lá; được tham dự các lễ hội truyền thống như lễ hội Chá Mùn; các trò chơi dân gian như: Tung Còn, nhảy Sạp, múa Xòe Quạt, Khua Luống, Cồng Chiêng... Tất cả hòa quyện tạo nên một bức tranh đa sắc màu thu hút du khách gần xa. Đặc biệt, bản Năng Cát còn được thiên nhiên ban tặng dòng thác Ma Hao hoang sơ, hùng vĩ. Bắt nguồn từ đỉnh núi Pù Rinh có độ cao hơn 1.200 mét, cắt dọc vạt rừng xanh, ngọn thác thoai thoải uốn lượn, bào mòn từng phiến đá chênh vênh, dòng nước từ đỉnh núi cao đổ xuống tung bọt trắng xóa, rồi chảy thành con suối hiền hòa và êm dịu làm say đắm lòng người. Vào mùa hè, du khách có thể thư giãn bên dòng nước mát lạnh, lắng nghe bản hợp xướng mang âm hưởng của suối, tiếng trầm hùng của thác đổ và những làn gió vi vút của núi rừng đại ngàn. Vào mỗi buổi tối, sau khi thưởng thức những món đặc sản vùng cao, du khách lại cùng nhau quây quần bên đống lửa, nghe tiếng sáo thổi, tiếng Khặp Thái, hát đối đáp của những đôi nam nữ trao duyên trong ánh lửa bập bùng với âm điệu trầm hùng của dàn Chiêng cổ, tiếng Khua Luống truyền thống từ ngàn đời, được say sưa trong những vòng xòe hay nhịp nhàng trong điệu múa sạp gắn kết tình người.
* Tiềm năng du lịch
Những năm qua, cùng với sự phát triển khởi sắc của Ngành Du lịch tỉnh Thanh Hóa, huyện Lang Chánh đã chú trọng phát triển mạnh du lịch và đạt được những kết quả bước đầu quan trọng. Ngoài những lợi thế về hệ thống rừng nguyên sinh phong phú, khí hậu quanh năm mát mẻ, cảnh quan sinh thái nguyên sơ, nhiều di tích lịch sử,
văn hóa có giá trị. Lang Chánh còn được biết đến với phong tục tập quán và sinh hoạt văn hóa
đặc sắc của đồng bào dân tộc nơi đây. Với hơn 90% là dân tộc Thái, Mường sinh sống trên địa bàn, Lang Chánh có những lợi thế riêng để phát triển du lịch cộng đồng.
Vì vậy trong thời gian qua, huyện Lang Chánh đã tổ chức nhiều hoạt động du lịch cộng đồng gắn với cuộc sống hằng ngày của người dân như làm nương, lội suối bắt cá, dệt vải, tự nấu các món ăn truyền thống vùng cao… nhằm tăng thêm sự thú vị, thu hút các lượt khách lưu trú dài ngày. Việc xây dựng khu du lịch sinh thái thác Ma Hao và làng văn hóa - du lịch cộng đồng bản Năng Cát đã góp phần gìn giữ sắc thái văn hóa của dân tộc Thái, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, xóa đói giảm nghèo cho người dân địa phương.
Thác Ma Hao là một trong số những thắng cảnh tự nhiên kỳ thú, độc đáo và được đánh giá là đẹp nhất xứ Thanh. Thắng cảnh này không những có giá trị về mặt cảnh quan môi trường mà còn có giá trị cả về mặt lịch sử - văn hóa, chắc chắn sẽ trở thành vùng du lịch sinh thái hấp dẫn mọi du khách gần xa./.

Vi Thị Hằng