Sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, tình hình trong nước gặp nhiều khó khăn, thách thức: Nạn đói hoành hành, 95% dân số mù chữ, các thế lực thù địch trong và ngoài nước ra sức chống phá thành quả của cuộc cách mạng. Di sản văn hoá của thực dân để lại là các tệ nạn xã hội: Rượu chè, cờ bạc, nghiện hút khá phổ biến. Xác định rõ vai trò, vị trí và tầm quan trọng của văn hóa, thông tin tuyên truyền, ngày 28/8/1945, Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã thành lập Bộ Thông tin tuyên truyền (tiền thân của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch ngày nay). Sau đó, Ty Thông tin Tuyên truyền Thanh Hóa cũng được thành lập.
Ngay sau khi thành lập, Ngành Văn hoá Thông tin Thanh Hoá đã nhanh chóng ổn định bộ máy tổ chức và thực hiện nhiệm vụ “Kháng chiến - Kiến quốc”. Trong suốt những năm của cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, Ngành Văn hóa đã có nhiều hình thức hoạt động phong phú, đa dạng, sáng tạo phù hợp với tình hình lịch sử của từng thời kỳ. Thực hiện khẩu hiệu: “Toàn dân, toàn diện, trường kỳ kháng chiến, nhất định thắng lợi”, “Tất cả để chiến thắng”, động viên thanh niên hăng hái lên đường tòng quân, tích cực chống giặc đói, diệt giặc dốt; đánh đuổi thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, xây dựng chính quyền dân chủ Nhân dân; xây dựng đời sống văn hoá mới. Khi đất nước hòa bình thống nhất, toàn Ngành thấm nhuần lời dạy của Bác Hồ kính yêu: “Văn hóa, văn nghệ là một mặt trận, anh chị em là chiến sỹ trên mặt trận ấy”. Các “chiến sỹ” văn hóa lại xung kích vào mặt trận mới với khí thế mới và quyết tâm mới.
Từ năm 2016 đến nay, Ngành Văn hoá, Thể thao và Du lịch Thanh Hoá luôn nhận được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh và Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch. Toàn Ngành không ngừng phát triển lớn mạnh về cơ cấu tổ chức, trình độ quản lý, hoạt động nghiệp vụ và đạt được thành tựu có ý nghĩa trên một số mặt công tác như:
Một là: Tăng cường công tác quản lý Nhà nước về các lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch và gia đình. Ngành đã tổ chức các lớp tập huấn nghiệp vụ chuyên môn: Tổ chức nhiều đợt thanh tra, kiểm tra các hoạt động dịch vụ văn hóa, thể thao, lễ hội, công tác trùng tu, tôn tạo, chống xuống cấp di tích, hoạt động nhà hàng, khách sạn, các giải thi đấu thể thao cấp tỉnh, quốc gia và quốc tế.
Hai là: Tham mưu cho UBND tỉnh phê duyệt hàng trăm Đề án, Dự án, quy hoạch, kế hoạch, chương trình trên cả 4 lĩnh vực: văn hóa, thể thao, du lịch và gia đình, tổ chức thành công nhiều sự kiện lớn như: Năm Du lịch Quốc gia 2015 - Thanh Hóa; Kỷ niệm 990 năm Thanh Hóa; 130 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh và Lễ kỷ niệm 50 năm thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh và 50 năm Ngày mất của Người; 60 năm Thanh Hóa - Quảng Nam kết nghĩa; Kỷ niệm 90 năm Ngày thành lập Đảng bộ tỉnh Thanh Hoá…
Ba là: Đẩy mạnh công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể: Nâng cao chất lượng công tác chống xuống cấp và các Dự án bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích do Ngành làm chủ đầu tư, lập hồ sơ xếp hạng 57 di tích cấp tỉnh, 3 di tích quốc gia đặc biệt, 02 di tích quốc gia, bổ sung 898 hiện vật, 02 bảo vật quốc gia được công nhận có 11 Di sản được ghi vào danh mục Di sản Văn hoá phi vật thể quốc gia, kiểm kê di sản Văn hoá phi vật thể trên địa bàn 9 huyện, thị xã, thành phố. Tăng cường các hoạt động Thư viện, Bảo tàng, Nghiên cứu Biên soạn lịch sử, Phát hành phim và chiếu bóng, biểu diễn nghệ thuật chuyên nghiệp. Thời gian qua, Ngành VHTT&DL đã hướng dẫn 4.001 làng, bản, tổ dân phố; 1.969 cơ quan, doanh nghiệp đăng ký xây dựng đạt chuẩn văn hóa; 346 xã, phường, thị trấn đăng ký xây dựng đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới và đạt chuẩn văn minh đô thị; tổ chức và tham gia tổ chức 2.090 cuộc Liên hoan nghệ thuật quần chúng; tham gia 9 cuộc hội diễn sân khấu chuyên nghiệp đạt 36 Huy chương các loại; có 6 nghệ sĩ, diễn viên được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân và 13 nghệ sĩ, diễn viên được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú.
Đẩy mạnh hoạt động văn hóa hướng về cơ sở được Trung tâm Văn hóa tỉnh triển khai một cách đồng bộ, thiết thực và hiệu quả. Trong 5 năm qua đơn vị đã hướng dẫn, chỉ đạo và phối hợp cùng 27 huyện, thị xã, thành phố tổ chức thành công 25 cuộc Liên hoan, Hội thi, Hội diễn quy mô cấp tỉnh, 300 cuộc cấp cơ sở; Công tác bảo tồn, truyền dạy và phát huy hệ thống dân ca, dân vũ, trò chơi, trò diễn được triển khai thiết thực và có hiệu quả cao. Nằm trong Đề án “Nghiên cứu, phục dựng, phát huy giá trị các lễ hội tiêu biểu và các loại hình văn hóa dân gian đặc sắc trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa phục vụ phát triển du lịch”, từ năm 2016 - 2021, Trung tâm Văn hóa tỉnh đã mở 14 lớp tập huấn Bảo tồn, truyền dạy và phát huy các giá trị văn hóa nghệ thuật truyền thống; khôi phục các lễ hội truyền thống, chỉ đạo, khai trương, duy trì hoạt động các Nhà Văn hóa làng, bản, CLB và đội văn nghệ ở cơ sở; ra mắt hàng trăm câu lạc bộ, tổ, đội nhóm với nhiều nội dung sinh hoạt phong phú, đa dạng... Tham gia các Hội thi, Hội diễn, Liên hoan, Ngày hội do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức; Tổ chức, in ấn và phát hành 30 số Tập san Văn hóa cơ sở, với 15.000 cuốn kịp thời thông tin, hướng dẫn nghiệp vụ cho hệ thống văn hóa cơ sở. Qua đó góp phần gìn giữ và phát huy vốn văn hóa truyền thống bản địa của các dân tộc trên địa bàn toàn tỉnh.
Bốn là: Tiếp tục đẩy mạnh Cuộc vận động “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại” đáp ứng nhu cầu nâng cao sức khoẻ thể chất và tinh thần cho Nhân dân. Thể thao thành tích cao đứng trong tốp đầu của cả nước. Trong hơn 5 năm qua, VĐV thành tích cao Thanh Hóa đã tham gia thi đấu 566 giải thể thao quốc gia, quốc tế đạt 3.536 huy chương các loại; có 361 VĐV được phong cấp Kiện tướng, nhiều vận động viên giành Huy chương Châu Á, Thế giới; đội Bóng đá nam, Bóng chuyền nữ liên tục xếp trong nhóm đội mạnh toàn quốc. Tham gia Đại hội TDTT toàn quốc lần thứ VIII, năm 2018, Thanh Hóa giành vị trí thứ 4 toàn quốc, là 1/10 đơn vị, được Bộ VH,TT&DL tặng Cờ thi đua.
Năm là: Chú trọng phát triển Ngành du lịch và quan tâm đúng mức công tác gia đình. Ngành Du lịch Thanh Hóa đã đón trên 37,7 triệu lượt khách, tổng doanh thu du lịch đạt gần 45 nghìn tỷ đồng. Lĩnh vực gia đình được quan tâm. Đến nay Thanh Hóa đã có 370 mô hình phòng, chống bạo lực gia đình, 1.850 Tổ hòa giải, góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm của xã hội và gia đình trong việc xây dựng gia đình ấm no, tiến bộ, hạnh phúc.
Kỷ niệm 76 năm Ngày thành lập Ngành Văn hóa (28/8/1945 - 28/8/2021) là dịp để mỗi cán bộ công chức, viên chức, người lao động thêm tự hào và nâng cao hơn nữa trách nhiệm, lòng yêu nghề để phấn đấu hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, xứng đáng là những “chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng văn hóa” của Đảng. Để giữ vững và phát huy truyền thống đã đạt được, toàn Ngành tập trung thực hiện tốt sự lãnh chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và của tỉnh trong việc thực hiện thắng lợi mục tiêu kép; vừa phòng, chống dịch hiệu quả, vừa phát triển kinh tế xã hội đảm bảo ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, phát huy những giá trị văn hoá tốt đẹp của dân tộc cùng Chính phủ phòng, chống và đẩy lùi dịch bệnh, ổn định đời sống vật chất và văn hoá tinh thần của Nhân dân. Trong thời gian tới, toàn Ngành tập trung thực hiện tốt các nhiệm vụ sau đây:
1. Trong lĩnh vực văn hoá: Tăng cường công tác quản lý Nhà nước về văn hóa, đặc biệt là công tác quản lý về di sản văn hóa, hoạt động biểu diễn nghệ thuật, quảng cáo; huy động mọi nguồn lực để tu bổ, tôn tạo và phát huy các di tích lịch sử văn hóa; bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa phi vật thể như: Di sản văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ; Khu di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh; đền Bà Triệu; Di tích kiến trúc nghệ thuật đền thờ Lê Hoàn; Khu di tích lịch sử Lăng miếu Triệu Tường, Phủ Trịnh - Nghè Vẹt.
Tham mưu Nghị quyết về một số chính sách khen thưởng về danh hiệu văn hoá trên địa bàn tỉnh Thanh Hoá giai đoạn 2021-2025; xây dựng Đề án Phát huy giá trị truyền thống tốt đẹp của con người Thanh Hóa đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá - Hiện đại hoá và hội nhập quốc tế; Đề án bảo tồn, phục dựng và phát huy giá trị dân ca, dân vũ tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2021-2030; Đề án Xây dựng và phát triển các thiết chế văn hoá - thể thao cơ sở; các công trình văn hoá nghệ thuật, các thiết chế văn hoá, thể thao trọng điểm tỉnh Thanh Hoá đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; Đề án Nghiên cứu bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa làng cổ Đông Sơn, phường Hàm Rồng, thành phố Thanh Hóa; Đề án “Đổi mới hoạt động bảo tàng giai đoạn 2021 - 2025, tầm nhìn đến 2030” tỉnh Thanh Hóa; chương trình nâng cao chất lượng văn hoá giai đoạn 2011 - 2025. Chú trọng nâng cao chất lượng hoạt động văn hóa cơ sở, nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống và nâng cao đời sống tinh thần của người dân.
2. Trong lĩnh vực thể thao: Tập trung xây dựng, triển khai thực hiện các Đề án phát triển TDTT tỉnh Thanh Hóa góp phần phát triển sâu rộng, toàn diện TDTT quần chúng, phấn đấu liên tục trung tâm mạnh hàng đầu của cả nước. Tăng cường kinh phí đào tạo VĐV các đội tuyển tỉnh, các môn thể thao trọng điểm của tỉnh để chuẩn bị lực lượng tham gia thi đấu các giải thể thao quốc gia, quốc tế. Tham mưu cho tỉnh ưu tiên bố trí kinh phí để cải tạo, sửa chữa các công trình TDTT đã xuống cấp, đảm bảo nơi sinh hoạt, ăn nghỉ, tập luyện của VĐV và chuẩn bị cơ sở vật chất tổ chức Đại hội TDTT toàn tỉnh lần thứ IX năm 2022.
Rà soát, sửa đổi, bổ sung và đề xuất ban hành các cơ chế, chính sách: Sửa đổi, bổ sung NQ 182/NQ-HĐND Chính sách khen thưởng cho HLV, VĐV thể thao thành tích cao; đề xuất áp dụng chế độ dinh dưỡng đặc thù đối với HLV, VĐV thể thao thành tích cao theo Thông tư 86/2020/TT-BTC ngày 26/10/2020 của Bộ Tài chính. Đề nghị tỉnh tập trung đầu tư xây dựng: Khu liên hợp TDTT, Sân Vận động tỉnh mới, Trung tâm đào tạo VĐV tỉnh quy mô Bắc Miền Trung, Trung tâm đào tạo bóng đá trẻ Thanh Hóa và thực hiện xây dựng cơ sở vật chất của 06 Trung tâm Thể dục thể thao cấp vùng theo quy hoạch của Tỉnh.
3. Trong lĩnh vực du lịch: Tổ chức các hoạt động, sự kiện nhằm quảng bá hình ảnh văn hoá, tiềm năng du lịch của tỉnh. Thực hiện tốt công tác quản lý Nhà nước trong lĩnh vực du lịch, công tác đảm bảo an ninh, trật tự an toàn cho du khách. Triển khai có hiệu quả các Chỉ thị, Nghị quyết, Đề án, Kế hoạch phát triển du lịch của Trung ương và địa phương. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền quảng bá, xúc tiến đầu tư phát triển du lịch; tăng cường thu hút đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, kỹ thuật cho du lịch, khuyến khích các thành phần kinh tế tư nhân tham gia phát triển du lịch. Triển khai các chương trình kích cầu phục hồi du lịch, cơ cấu lại Ngành du lịch để đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh Thanh Hoá.
4. Trong lĩnh vực gia đình: Tiếp tục triển khai Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, các văn bản quy phạm pháp luật, các chủ trương về công tác gia đình và phòng, chống bạo lực gia đình của Trung ương và các văn bản chỉ đạo của tỉnh. Tuyên truyền các đường lối chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác gia đình, bình đẳng giới, phòng ngừa các tệ nạn xã hội xâm nhập vào gia đình, thực hiện bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình. Tiếp tục hướng dẫn duy trì và nhân rộng mô hình phòng, chống bạo lực gia đình ở cơ sở.
Với những kết quả đã đạt được, Ngành VH,TT&DL Thanh Hóa tiếp tục phấn đấu thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. Trong thời gian tới, phát huy tinh thần đoàn kết, truyền thống văn hóa, lịch sử của đất và người xứ Thanh, nỗ lực khắc phục khó khăn, góp phần cùng cả tỉnh thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng Thanh Hóa trở thành tỉnh trong nhóm dẫn đầu cả nước vào năm 2025, trở thành một cực tăng trưởng ở phía Bắc của Tổ quốc, đến năm 2030 trở thành tỉnh công nghiệp theo hướng hiện đại và trở thành tỉnh “kiểu mẫu” như Bác Hồ hằng mong muốn./.

Phạm Nguyên Hồng

Tỉnh Ủy viên, Giám đốc Sở VH,TT&DL Thanh Hóa